Ve atlar ahırda kalır

Motorla hareket eden otomobil üretiminde dönüm noktası, Mannheim’lı fabrikatör Karl Benz’in motor patentini aldığı 29 Ocak 1886 tarihi olarak kabul edilir. Aynı dönemde birçok girişimci motor ve otomobil üretimi için yatırımlara başlamıştı. 20. yüzyıl yaklaşırken Avrupa’daki sanayi devriminin en önemli sonuçlarından biri olan otomobil üretimine elbette bir anda geçilmedi. Farklı motor ve otomobillerin yaklaşık zamanlarda ardı ardına üretilmesi de sürpriz değildi. Atlar olmadan kendi kendine hareket eden ilk aracın üretilmesi 15. yüzyılın sonuna kadar uzanıyor. Ticarileşmesi 300 yıl almış olsa da tabii ki değdiğini söyleyebiliriz. İşte temel başlıklarla 1886’ya kadar motor ve otomobil üretim süreci:

1680-Çalışabilen ancak kullanışlı olmayan ilk içten yanmalı motor, Hollandalı Christiaan Huygens ’in yaptığı barutun yanması ile çalışan pistonlu makine oldu. Kapalı bir silindir içinde patlayan barut, kayabilen bir pistona etki ederek pistonu hareket ettirebiliyordu.

1698-İngiliz Thomas Javery ilk buharlı makinayı yaptı.

1769-İngiliz James Watt, uzun süreli çalışabilen buharlı makinayı yaptı. Aynı yıl, kendi kendine hareket edebilen ilk araç Fardier, İsveçli mühendis ve topçu yüzbaşı Nicolas Joseph Cugnot tarafından üretildi.

1787– Amerikalı Oliver Evans, yolcu taşıyan araç projesi geliştirdi.

1794-İngiliz mühendis Robert Street , terementin ve hava karışımını bir alevle ateşleyerek çalışabilecek bir motor projesi yaptı. Motor tersine çevrilmiş bir silindir ve hareketli bir pistondan meydana gelmişti. Motorun çalışabilmesi için içine hava pompalanması gerekiyordu .Bu buluş bazı sakıncaları nedeniyle uygulama alanı bulamadı ama sonradan bu alanda çalışacaklara ön fikir verdi.

1796-Murdock içten yanmalı motorlarda yakıt olarak kullanılan katı yakıtlardan hava gazı elde etmeyi başardı.

1801-İngiltere’de Richard Trevithick ilk buharlı otomobili yaptı.

1824– Fransız mühendis Sadi Carnoti içten yanmalı makinelerin, özellikle de dizel motorların temel çalışma ilkelerini fiziksel gerçeklerle resmen açıkladı.

1830– Buharla çalışan ve 15-20 km/s hıza ulaşabilen 14 yolcu kapasiteli yolcu otobüsleri imal edildi.

1860-İngiliz Parlementosu bütün arabaların iki sürücüsü ve önünde gündüz kırmızı bayrak gece kırmızı fener bulunmasını şart koşan kanun çıkardı. Bu kanun motor gelişim hızını biraz durdurmuştu. 1896 yılında bu yasa kaldırıldı.

1860-İlk petrol kuyularının kazıldığı yıllarda hava gazı ile çalışan ticari bakımdan elverişli ilk motor, Belçikalı mühendis Jean Joseph Etienne Lenoir tarafından yapıldı. Bu motorda hava gazı piston tarafından silindirin içine çekilmekte ve bu karışım bir elektrik kıvılcımı yardımıyla ateşlenmekte ve piston strokunun sonuna itiliyordu.

1862-Fransız mühendisi Alphonse Eugene Beau de Rochas, 4 zamanlı çevrimin esaslarını ortaya koydu.

1867-Alman mühendis Nicholaus August Otto ve Eugen Langen, Rochas’ın bulduğu prensipleri pratiğe çevirerek dört zamanlı çevrime sahip motoru ürettiler.

1875-Siegfried Marcus, geliştirdiği motorla Viyana sokaklarında 12 km/s hızla gezerken halkın panik yaşamasına sebep olmuş ve kazalar yaptı. 17 suçtan mahkemeye verilen Marcus keşif yapmayı bıraktı.

1876-Nikolaus August Otto, ilk dört zamanlı gaz motorunu üretti. Otto’nun yaptığı 4 zamanlı motorda ateşleme alevle yapıldığı için motor devri, ancak dakikada 150-200 devire çıkabiliyordu. Kontrollü bir ateşlemesi olmayan bu motor, geniş bir uygulama alanı bulamadı. Otto’nun çalışma arkadaşlarından Gottlieb Daimler, Otto’dan ayrılarak sıcak boru ateşlemesi adlı bir sistem geliştirdi. Motor devrini 800-1000 d/d’ya çıkardı. Bu gelişme, içten yanmalı motorların otomobillerde kullanılabileceğini ortaya koydu. Fakat motorlarda hala yakıt olarak havagazı kullanılıyordu. Bundan sonraki çalışmalar havagazının yerine benzinin kullanılmasını sağlamak için benzini pülverize ederek hava ile karıştırılması üzerinde yoğunlaştırıldı. Bu amaçla Daimler Almanya’da , Forest Fransa’da çalışmalar yaptılar. Forest, filit tulumbası esasına göre çalışan ilk karbüratörü yaptıysa da başarılı olamadı. Daimler ise, havayı sıvı yakıt içerisine iterek yakıtı zerrelerine ayırıp bu zerreleri de ateşlemeden önce sıcak boru temas ettirerek buhar haline getirmeye çalıştı. Sonunda Daimler, bu iki prensibi birleştirerek arkadaşı Wilhelm Maybach ile birlikte bugünkü modern karbüratörlerin esasını teşkil eden ilk şamandıralı karbüratörü yaptı. 1885 yılında Reitwagen adında bir motorlu bisiklet de üretti .Bu çalışmalar devam ederken Alman mühendisi Carl Benz, Daimler’in motoruna kendi bulduğu ilk elektrikli ateşleme sistemini de ekleyerek ticari yönden daha elverişli içten yanmalı motoru üretti.

1877-Otto yaptığı motorun patentini Amerika’dan aldı.

1878-İngiliz mühendis Dugal Clerk, iki zaman esasına göre çalışan ilk motoru icat etti. Bu motorda dört zamanlı motordaki emme ve egzoz supapları yerine, silindirin yan tarafında bulunan emme ve egzoz pencereleri vardı.

1880-Amerika’da George Brayton benzin yakıtlı motor yaptı.

1886– Karl Benz, 14.5 km/s hız yapabilen satış amaçlı ilk aracı üretti. ‘At kullanılmadan kendiliğinden hareket edebilen’ anlamındaki auto+mobile kavramının ortaya atılmasından sonra ilk otomobilin doğumuysa, bugün Otto motoru olarak bilinen bu motorun geliştirilmesinden tam 10 yıl sonra gerçekleştirildi. Karl Benz 3 tekerlekli otomobili yaparak fabrika etrafında deneme turları atmıştır. Bu sırada karısı ve işçilerin heyecanla peşinden koştukları bilinir. Ancak araç dört turdan sonra bozulmuştu. 29 Ocak 1886’daysa Benz, Berlin’deki İmparatorluk Patent Bürosu’na başvurarak “Gaz motoruyla hareket eden araç” için patent hakkını aldı. Aynı yıl “Kendi kendine hareket eden otomobil” rüyasıyla uğraşan bir başka kişi, Gottlieb Daimler , Stuttgart yakınlanndaki Cannstatt kasabasında önemli bir başarıya imzasını attı: Gottlieb Daimler, ilk motorlu otomobilini denedi. Birbirine çok yakın mekanlarda, ancak birbirlerinden habersiz olarak otomobillerini geliştiren Daimler ve Benz, buluşlarıyla yeni bir çağın açılmasına, dünyanın tam anlamıyla harekete geçmesine neden oldular. İlerleyen dönemde güçlerini birleştiklerinde ortaya Mercedes Benz çıkmış oluyordu.