Tarihin ilk dizel otomobili: “Taksicilerin sevgilisi”!
Dizel motorların Avrupa ülkelerinden sonra Türkiye’de de binek otomobillerdeki kullanımı giderek yaygınlaşıyor. ‘90’lı yıllara kadar egzozlarından mavi dumanlar atarak hantalca ilerleyen dizel motorlu otomobiller, Bosch tarafından geliştirilen direkt enjeksiyon sistemi Common Rail ve uygulanan yüksek turbo basıncıyla çeviklik kazandı. Bu da elde edilen yakıt ekonomisiyle birleşince turbo dizel motorlu otomobillerin benzinlilere tercih edilmesini sağladı. İlk olarak 1997’de Alfa Romeo 156’da kullanılan yeni nesil direkt enjeksiyonlu dizel motorlar, bu büyük dönüşümün km taşı oldu. Artık günlük kullanımdaki yaygınlıkları bir yana, Le Mans 24 Saat yarışları da dahil birçok motorsporları etkinliğinde de dizel motorlar kullanılıyor. Ama bu noktaya ulaşmak hiç de kolay olmadı. Özellikle başlangıç tarihinin uzaklığı düşünülünce…
Tarihteki ilk dizel motorlu binek otomobil, Mercedes Benz 260D, 1936 yılında üretildi. İlk dizel motor fikri Alman mühendis Rudolph Diesel’e aitti. Dizel motoru geliştirip soyadını veren Diesel, patentini 1892 yılında aldığında herhalde bugünkü kadar yaygın kullanım hayal etmemişti. 1897’de seri üretime hazır hale gelen motorlar için bir yıl sonra Ausburg’da fabrika kuruldu. Ama işler pek yolunda gitmiyordu. Prensipleri doğru olmasına karşın uygulamada sorunlar yaşanıyor, müşteriler hasarlı motorlarla geri dönüyordu. Rudolph Diesel bu dönemde yaşadığı finansal kriz nedeniyle 1913’te Hollanda’dan İngiltere’ye geçerken buharlı gemiden atlayarak yaşamına son verdi. Düşük devirli olduklarından 1920’ye kadar sadece durağan ihtiyaçlarda ve sonradan Birinci Dünya Savaşı’nın etkisiyle deniz taşıtlarında kullanılabilen dizel motorlar, ancak bu yıldan sonra yollara çıktı. 1910’dan itibaren denizde kullanılmak üzere marine motorlar üreten Benz & Daimler şirketi, 1922 tarihin karada görülmüş ilk dizel motorlu aracını tanıttı. Bu bir traktördü. Üç tekerlekli araç, Münihli traktör üreticisi Sendling ile birlikte geliştirilmişti. İki silindirli dizel 25 HP üretiyordu. Ardından 1923’te ilk dizel motorlu kamyon Benz & Cie tarafından üretildi. Kamyonun dört silindirli motoru 45 HP gücündeydi. Benz & Cie için çalışan Beyrut doğumlu mühendis Prosper L’Orange, geliştirdiği nispeten yüksek devirli dizel motorla Rudolph Diesel’in rüyasını gerçeğe çevirirken çatapatlı motor sesleri, sadece kamyon ve traktörlerde de olsa sokaklarda yankılanmaya başladı. Sıra artık otomobile gelmişti.
1936’da Berlin’de yapılan Uluslararası Otomobil ve Motosiklet Fuarı, Mercedes için özel bir önem taşıyordu. Fuarda dünyanın ilk dizel motorlu binek otomobili 260D dünyaya sunuldu. Bosch’un 1927’de geliştirdiği enjeksiyon pompasının kullanıldığı dört silindirli 2.6 litre hacimli motor, dönemine göre 3200 d/d gibi yüksek devir çeviriyor, böylece 2000 d/d düzeyinde kalan benzerlerine göre kullanışlılığı artıyordu.
Seri üretimi 1935’te başlayan dünyanın ilk dizel otomobili, özellikle 100 km’de 9.5 litre mazot tüketerek sağladığı yakıt ekonomisi ve dayanıklı motoruyla taksicilerden büyük ilgi gördü. Aynı gövdede kullanılan benzinli motor, 100 km’de 13 litre yakıt tüketiyordu. O dönemde Almanya’da mazotun litresi 24, benzininse 39 fenikti! Üstelik benzinli versiyon 96 km/s maksimum hıza ulaşabilirken dizel versiyon 90 km/s’ye çıkabiliyordu. Bir yıl sonra dört ve iki kapılı cabrio ve Pullman limuzin versiyonları da tanıtılan otomobilden kasa değişiklikleriyle 1940’a kadar ikibin adet üretildi. Rakam bugüne göre düşük gibi görünse de -üstelik savaş yıllarında- bugün vazgeçilmez olacak yeni bir teknolojinin yolunu açmak için yeterince yüksekti.