Bazıları sıcak sever

Yazın bu sıcak günlerinde biraz da sıcak deneme-lerden (summer test) bahsedelim. Neden sıcak deneme yapılır ya da sıcak denemelerde hangi testler yapılır sorularının cevaplarını yanıtlarını arayalım.

Günümüzde çevre kirlilik normlarından geçilebilmesi ve vergi avantajı için motor hacimlerinin küçültülerek (downsize) turbo yardımıyla yüksek güç alınması hemen her üreticinin yaptığı bir uygulama. Bu konuda Ford’un 1.0L EcoBoost ve Renault’un 0.9L motorları çok iyi örneklerdir. Turbo ve güç denildiğinde intercooler olmazsa olmaz parçamızdır. Bilindiği gibi, turboda sıkıştırılınca ısınan havayı soğuttuğumuz ara soğutucu radyatöre intercooler diyoruz ve bu arabamızın en önünde duran radyatördür.

Araçlarda klima artık standart donanım haline geldi. Satın alırken artık “araç klimalı mı?” diye kimse sormuyor bile. Dolayısı ile doğrulanacak bir diğer donanım tabii ki klima fonksiyonlarıdır. Klimanın çalışma prensibinde de uygun klima gazının kompresör ile sıkıştırılarak sıvılaştırılması ve ısınması ardından evaporatöre gönderilerek aniden genleştirilmesi sonucunda soğuması ve ortamdan ısı alması ve ardından bir radyatörden geçerek yeniden soğutulması prensibine dayanır. Aracımızda ikinci sıradaki radyatörü klima radyatördür.

Üçüncü sırada bulunan radyatörümüz ise motor soğutma sıvısının dolaştığı su soğutma radyatörüdür ve araca önden bakıldığında en arkada konumlanan radyatördür.

Sıcak testlerimize başlamadan önce birçok atölye hazırlığı yapılır. Bütün radyatörlerin giriş ve çıkışlarına sıcaklıkları ölçmek için ısı alıcılar yerleştirilir, sızdırmazlıkları sağlanır. Ardından motorun çeşitli yerlerine de ısı ölçüm elemanları takılır, numaralandırılır ve aracın içine çekilir. (Aracın içinde o kadar çok kablo olur ki ön koltukta ayak koyacak yer kalmaz). Araçların motor enjeksiyon beyinlerine aslında bu sıcaklık bilgilerinin bir çoğu zaten gelir ve kablo takılmadan kolayca alınabilir, ancak bu değerler sadece tek noktadan alındığı için giriş çıkış bilgileri elimizde yoktur. Bu yüzde giriş çıkışa ayrı ayrı ölçüm elemanı takılır.

Sonrasında sıcak denemenin yapılacağı yerde gözlerden uzak, boş dükkânlar kiralanıp atölye haline çevrilir ve en az 15 günlüğüne olmak üzere herkesin tatil için gittiği yere siz test yapmak üzere gidersiniz.

“Nerelerde yapılır bu denemeler” derseniz Türkiye’de hemen bütün araç üreticileri güneye inerek Antalya, Adana, Urfa ve Gaziantep çevresini kullanırlar. O bölgeler hem sıcaktır hem uzun otoyolları bulunur hem de oldukça dik rampalar bulunur. Yurtdışındaysa Avrupalı üreticiler genellikle İspanya’nın Endülüs bölgesinde, Amerikalı üreticiler ise California’da Death Valley’i (Ölüm Vadisi) kullanırlar.

Sıcakta ne tür testler yapılır?

Sıradan araç kullanıcılarının karşılaşabilecekleri her durum yaratılmaya çalışılır. Mesela;

Senaryo 1: Ortam sıcaklığı 45 derecede otoyolda araç içinde 5 kişi, bagaj dolu olarak müsaade edilen en yüksek süratte (Almanya otoyollarında sürat sınırı yok !!!) 1 saat yol yaptıktan sonra otoyol gişelerine geldiniz ve uzun bir kuyrukta beklemeniz gerekiyor. Motor yağı 1 saat boyunca tam gaz gittiğiniz için 145 derecelere çıkmış ha gayret kaynayacak, klimanız açık, önünüzde da araç rüzgârı kesmiş, hatta sizin arabanıza doğru sıcak hava üflüyor. Bu durumda radyatör soğutma motorunuz az önce sözünü ettiğimiz 3 sıra radyatörün içinden geçen havayla önce motorunuzu soğutacak, sonra da klima yardımıyla sizi serinletecek. Ve bütün bunları yaparken ortam gürültü standartlarını geçmeyecek.

Senaryo 2: Ortam sıcaklığı 45 derece.  Araç tam yüklü, arkada römork çekiyorsunuz. 750 Metre rakımı olan İspanya’nın Granada şehrinden 2220 metre rakımı olan Sierra Nevada dağına çıkıyorsunuz. Araç kendini, yükünü, römorkunu, o rakım ve sıcaklıkta istenilen performansı göstererek çıkartacak. Ayrıca, diyelim ki; çocuğunuz ihtiyaç molası vermenizi istedi. Durdunuz. Motoru stop ettiğinizde o ana kadar tam güçte gelmiş olan motorunuz öyle ısınmıştır ki, stop edince her yanından çıtır çıtır metal genleşme sesleri gelmeye başlar. Motor bölgesindeki her parça bu sıcaklığa problem yaratmadan dayanabilmelidir. İhtiyaç molası bitti, bindiniz ve aracın marşına bastınız. Akü o sıcak bölmede gerekli akimi üretip motoru çalıştırabilmeli. Aracınız o dik rampada, o yükle kalkabilmeli ve en önemlisi sizlere derhal serin hava verebilmelidir.

Senaryo 3: Römorkla Sierra Nevada dağından aşağıya inerken en son noktaya kadar fren performansını kaybetmemelidir.

Senaryolar tabi ki sadece 3 adetle sınırlı değil, şehir içi denemeleri, sıkışık trafik denemeleri gibi birçok değişik durum sıcak testlerde denenir ve araç üzerindeki sistemler doğrulanır. Testler sırasında şu anda satmakta olduğumuz arabamız ve hedef aldığımız rakip araçlar da bizimle birliktedir ve ihtiyaç anında karşılaştırmalı testler yapılır.