En dertli iç aksam: Koltuk

Jetta’nın yerine geçecek aracımızı oluşturmaya devam ediyoruz. Gecen yazımızda mekanik mühendislikten ve platformdan, yani müşteri tarafından görülmesi zor olan ve doğrulama testleri uzun ve zahmetli olan parçalardan bahsetmiştik. Bu yazımızda da aracın görünen parçalarının mühendisliğinden bahsedelim.

Tabii ki başlangıcımız gövdeyi oluşturan saç parçaların tasarlanması ile ilgilenen mühendislikten olacak. Burada alt gövde genellikle diğer platform araçlarıyla ortak tasarlanmıştır. Üst gövde de ise aracın iskeleti ve şeklini oluşturan dış parçalar vardır. Bu mühendislik biriminde yoğun şekilde bilgisayar destekli tasarım elemanlarından faydalanılır. Özellikle 3 boyutlu yüzey tasarım programları ve sonlu elemanlar yöntemiyle dayanım hesaplamaları bu mühendislik biriminin sorumluluk kapsamındadır. Günümüz araçlarında çok önemli hale gelen, çarpma testlerinin sanal ortamda yapılması her firmanın kendi geliştirdiği özel programlarla yapılır.

Gövde, mekanik parçalar dışında kalan diğer mühendislik birimleri, her firmanın kendi iç organizasyonuna göre gruplandırılarak yönetilir. Örneğin bütün hareketi parçalar (kapılar, bagaj kapağı, kaput ve bunların içindeki kilit ve cam mekanizmaları, fitiller bir mühendislik birimin sorumluluğundadır. Sırasıyla dışarıdaki tüm parçalar, torpido, iklimlendirme, iç kabin parçaları, eğlence sistemleri ve koltuk ayrı ayrı yönetilirler.

Koltuk konusuna bir parantez açmak istiyorum. Çünkü koltuk otomobildeki en pahalı, en çok detay parçayı barındıran, üretim süreci en karmaşık parçadır. Sürücüyü ve yolcuları kaza anında koruyan emni-yet kemerleri koltuk üzerindedir. Hemen her model değişikliğinde kumaşı ve dikişleri değişir. İçindeki detay parçalarda sac şekillendirmeden boyaya, süngerden yaylara, kumaştan emniyet parçalarına kadar her türlü meslek birimi bulunur. Ayrıca koltuklar ECE-R16, ECE-R17, 74/408/EC gibi uluslararası standartlara da uymak zorundadır. ODTÜ bünyesindeki BİLTİR Merkezi Taşıt Güvenliği Birimi Hasarsız Çarpışma Test Laboratuvarı bu testlerin ülkemizde gerçekleştirebilmektedir.

Koltuklar araçların donanım seviyesine göre, değişik renklerde kumaş ve deri olabildiği için takılacağı araç için özel olarak otomobil fabrikasının planlamasına uygun ve eşzamanlı olarak üretilip sevk edilirler ve

araçlara takılırlar.

Otomobil üzerindeki diğer önemli mühendislik birimi ise, farklı tasarım fonksiyonları tarafından geliştirilen sistemlerin birbirleri ile uyumunu sağlayan ekiptir. Konuyu örnekle anlatmak daha kolay olacak. Diyelim ki aracımızın ön farları ile kaput temas ediyor birbirine. Çözülmesi zor problemlerden birisidir bizler

için. İçinizden kaputu azıcık yukarıya doğru çekip sıkın dediğinizi duyar gibiyim Ama maalesef öyle kolay değil. Çünkü kaput etrafındaki ön direkler, çamurluklar, ön panjur ve tamponla komşu. Onlarla olan aralıkları önemli. Geriye çekerseniz diğer komsu parçalara temas edecek. Diğer taraftan far da çamurluklara ve tampona komşu. Onu da geriye çekemiyoruz. İşte bu gibi birçok parçanın ve yapının birbiriyle olan ilişkisini tanımlayan mühendislik birimi araç uyum veya araç mimarisi

mühendislik bölümüdür.

Bir başka mühendislik birimi ise araçların kablolarının (wiring) tasarlayan, boyutlandıran bölümdür. Bu bölümde de bilgisayar programları ile kablo boyutlandırma kabloların geçiş yerleri, bağlantı soketleri tasarımları yapılır.

Araçlarda çok değişik sayıda donanım seviyeleri olduğu için kablo çeşitliliği çok ama çok fazladır. Otomobilin dizel/benzinli motorlu, otomatik/manuel klimalı, radyolu/radyosuz, otomatik ya da düz vitesli olması gibi birçok seçeneğin olması çok fazla kablo tasarımı dolayısıyla da takip edilecek parça sayısı ortaya çıkartır. Montaj atölyesinde takılacak öyle çok kablo olur ki, koyacak yer kalmaz. Kablo montajını yapan montaj işçisi doğru kablo demetini bulmakta çok zorlanır, bu yüzden kabloyu seçimini robotlar yaparlar.

İşte bu zorlukların azaltılması için kablolar tasarlanırken bazı fonksiyonlar birleştirilir. Mesela üst donanım seviyesinde torpido aydınlatması varken alt seviyede lamba takılmaz. Ama arkasına kadar kablo getirilmiştir. Çünkü o kablo uçları koymadan torpido kabloların çeşitliliği çok fazla olur ve yönetilemez.

Bu duruma iki tür müşteri bakışı vardır;

Arabasından memnun olmayan müşteri:

Kabloları bile çekmişler ama lambayı çalmışlar”.

Arabasından memnun müşteri:

Torpido lambası kabloları bile hazır.

Gelecek sayı: Mühendisliğe devam.