Bayanlar önden

Deniz araçlarına zarafetlerinden dolayı kadın denir, malum. Keza otomobillere de öyle. Peki ya erkek egemen otomotiv sektöründe kadın olmak nasıl bir şeydir?

Türkçemizde, nesneler Fransızca’da olduğu gibi dişil ve eril (feminine-masculin) olarak ayrılsaydı “otomotiv” büyük ihtimalle maskülen bir kelime olurdu. Çünkü, otomobil dünyasının gelişimi hep erkek egemenliğinde oldu. Yakın bir tarihe kadar, otomotiv sektöründe kadın denince aklımıza otomobil fuarlarında araçları tanıtan mankenler gelirdi.

Bir zamanlar yurdumuzda satılan otomobil dergilerinin kapaklarındaki kadın resimleri, bugün poşet için girmeyi gerektirecek ölçüde çıplaklık içerirdi. Yani dergiler daha basılırken potansiyel müşteri cinsiyetini seçmiş oluyorlardı.

Yani şöyle, o günler için bir önermede bulunabiliriz. “Kadınlar otomobil dergisi alacak kadar otomobille ilgilenmezler”. Doğruluğu ya da yanlışlığı tartışılabilir…

Geçmiş günlerde yaptığımız yurtdışı gezilerine, otomobil fabrikalarının üretim hatlarında çalışan kadınları gördüğümüzde, şaşırarak memlekete dönerdik. Bizim aklımızdaki kadın sadece tekstil sektöründe çalışabilirdi.

Gerçekten de öyleydi. Türkiye’nin koca koca otomobil fabrikasında çalışan kadınlar bir elin parmaklarını geçmezdi. Onlar da muhasebe, insan kaynaklarında çalışırlardı. Benim ilk işe başladığım otomotiv firmasındaki mühendislik müdürünün sekreteri bile Mehmet abimizdi.

Tabii ki otomotiv dediğimiz sadece ana sanayi ve üretim ile sınırlı değil. Yedek parça satıcıları, yan sanayi parça üreticileri, aksesuarcılar, bu sektörle ilgili esnaf ve zanaatkarlar gibi pek çok alt çalışma alanından birden bahsediyoruz

Genel olarak, mekanik konuları ilgilendirdiği için sektörün kadınlara açık olmadığını düşünüyoruz. Fakat günümüzde hiç de öyle değil. Sektörde giderek daha da fazla kadın var. Onlar sadece iletişim ve pazarlama mesleklerinde değil, araştırma ve geliştirme ve mühendislik ekiplerinde de çok fazla kadın var.

Gelelim, otomobil fabrikasındaki kadın çalışanlara. Türkiye’deki hemen hemen bütün otomotiv firmalarında hem beyaz yakalı hem de mavi yakalı olarak kadın çalışanlarımız var ve sayıları her geçen gün daha da artıyor. Altını kalın çizgilerle çizmemiz lazım, biz kadın çalışanlara “bayan”, “kız” ya da “hanım” nitelendirmelerini kullanmıyoruz. Onlar bizim firmamızın kadın çalışanları.

Beyaz yakalı (genellikle mühendislik eğitimli) kadın çalışanlara mühendislik, kalite ve satın alma birimleri çok ideal şartlar sunuyorlar. Peki kadınlar otomotivde çalışmak için nasıl hazırlanmalılar, ne yapmalılar, onları neler bekliyor?

Mutlaka 1 tane yabancı dil öğrenmeden iş başvurusunda bile bulunmayın. İnsan kaynakları uzmanları iş başvurularının arasından birisini ararken, ilk elemeyi, emin olun yabancı dil bilen ve bilmeyen seklinde yapıyorlar. Eğer yabancı diliniz yoksa daha o ilk elemeyi bile geçemiyorsunuz. İkinci bir yabancı diliniz varsa en ön sıralara geçmeniz çok olası. Düz sıradan bir mühendis olmayın, mutlaka sizi diğer arkadaşlarınızdan ayıracak bir mesleki özelliğiniz olsun, bir konunun uzmanı olun, bir konuda ilave eğitiminiz olsun.

Ürün olarak otomobili sevmenize gerek yok. Çalışanlar mutlaka ürettikleri ürünü sevmek zorunda değiller. Düşünsenize bulaşık makinesi üreten bir fabrikada çalışıyorsunuz. Bulaşık makinesini sevmenize gerek yok. Ancak severseniz, merakınız olursa çalışma zevkiniz artar.

İşe girdikten sonra siz bekleyenlere gelirsek. Bir defa çok ama çok büyük bir fabrika. Bir yerden bir yere gitmek için yürümek gerekli. Günde on bin adım atmak çok sıradan olacak. Üretim birimlerine girmek için asker postalı gibi büyük ve ağır emniyet ayakkabıları sizleri bekliyor. Zaman zaman ilgilendiğiniz parçaları taşımanız da gerekebilir. Örneğin kapı iç döşemesini elinize alıp, bantları boydan boya geçmeniz gerekebilir.

Şefiniz bir kadın olabilir. “Aman ne güzel ben de kadınım, birbirimizi anlarız” demeyin. O kadın zamanında, erkek yoğun bir ortamda, o konuma gelebilmek için ne zorluklar çekmiştir bir bilseniz. Emin olun sizi de geleceğe hazırlamak için o yollardan geçmek üzere eğitecektir. Hazır olun.

Diyelim ki evlisiniz eşiniz başka bir sektörde çalışıyor. Yıllık izinleri sizin izin tarihinize göre ayarlayacak demektir. Çünkü, bizim sektörde yıllık izin yoktur. “Duruş” vardır. Üretim senede 1 defa durur ve bütün çalışanlar o tarihte izine çıkar. Tabii tam tersi de olabilir. Sizin işiniz “duruş” sırasında fabrikada olmayı gerektiriyordur. Siz herkesle birlikte izine çıkmazsınız.

Hayatınızın ilk yıllarında paranız yoktur. O yeni üretilmiş arabaların içine oturup yeni araba kokusunu içinize çekip, “inşallah bende bir gün bunlardan birine sahip olacağım” diye iç geçirmek serbesttir.

Kariyer yapmak istiyorsanız, tam istediğiniz yere geldiniz. O kadar çok iş çeşidi var ki. Birkaç yıl içinde başka bir sektörlere atlayabilirsiniz. Örneğin bir müddet kalite departmanında çalıştıktan sonra mühendisliğe rahatlıkla geçebilirsiniz.

Otomobil firmasında karşı cinsten o kadar çok çalışan vardır ki, kısmetinizi de firma içinde bulmanız çok büyük olasılıktır.

Bu satırların yazarının, kadın yöneticileri de olmuştur, kadın çalışanları yönetmiştir de. Aynı zamanda otomotiv sektöründe çalışan bir kimya mühendisi kadın babasıdır. Etrafında birçok başarılı kadın çalışan var. Ancak yine de otomobilin maskülen bir ürün olduğunu düşünmektedir.