Kokpitlerde emperyalizm rüzgarı: Neden inch?
Otomobillerin TFT ekranlarının büyüklüğü neden inçle ifade ediliyor?
21. yüzyılda ilerlerken dijitalleşme, yavaşlamak bir kenara başına sonuna yetişemediğimiz hız artırımına devam ediyor. Yeni yeni teknolojiler, semboller, kumandalar ve onları kullanmak için dijital ekranlar hemen her markada süratle yaygınlaşıyor. Kimilerinde kibrit kutusu kadar kimilerinde fotoğraf çerçevesi kimilerinde yatayıyla dikeyiyle tepsi kadar! Gerçi hep teknoloji diye pazarlanıyor ama aslında üreticiler açısından maliyeti düşüren, olası arıza durumunda da çıkarabileceği masraflarla müşteriden yana olmayan “modern” aksamlar bunlar. Donanımında olmayan otomobillere aftermarket ekranlar da takılıyor.
Son yıllarda otomobillerde infotainment ekranlarının adedi giderek artıyor. İşi ilerletip kokpiti yekpare TFT ekran haline getiren üreticiler bile oldu. Dikkat ediyorsanız bu ekranlar inç isimli Türkiye’de kullanılmayan bir ölçü birimiyle ifade ediliyor. Peki neden? Neden otomobil alıcısı 12’ ekran denildiğinde bunu tam olarak gözünde canlandıramıyor?
Önce TFT ekran, tam adıyla TFT LCD ekran konusunu açarsak; Thin-Film-Transistor liquid-crystal display/ince film transistor sıvı kristal ekran, terimin açılımı. TFT açık hali ile Thin Film Transistör anlamına gelen ve piksellerden oluşan bu yapının arkasında bulunan transistörleri ifade etmektedir. Bulunan bu piksellerin arkasında 1 ila 4 olmak üzere transistör bulunur. Tabii artık eski cep radyolarında gördüğümüz haliyle değil, çok sayıda transistör birer çip formatında. Transistör ise küçük bir değerdeki gerilim veya akımla, büyük miktarda akımı veya gerilimi kontrol etmek için kullanılan, elektroniğin vazgeçilmez yarı iletken bir devre elemanı. Transistörü elektrik akımını kontrol etmesini, tıpkı suyu kontrol eden bir vana gibi de düşünebiliriz, her bir tanesinin görevi anahtarlama yapmak. Bu sistemin bütününe de LCD (liquid-crystal display/sıvı kristal ekran) denilmekte. Sistemin avantajı ise diğer düz panel teknolojileri arasındaki en iyi çözünürlüğü sunmasından kaynaklı. Sıvı kristal olarak adlandırılan LCD ekran aslında TFT teknolojisi ile üretilen bir ekran. Tüm ekran kullanılan televizyon, monitor, cep telefonu ve ekranlı her şeyde olduğu gibi otomobillerde de bu görsel iletişimin aktarıldığı ortamın büyüklüğü İngiliz birimi inçle ifade ediliyor.
Hatırlarsanız geleneksel tüplü TV’ler çıktığında onların da ölçüleri anlayamadığımız rakamlarla ifade edilirdi; 37, 42, 51, 55 ekran gibi… İşte onlar da 1970’lerin ‘80’lerin TV ekranlarının inç olarak ifadesiydi. Şimdiyse otomobillere giren dokunmatik ekranlarda 7’, 8’, 12.3’ 17’ inç gibi değerler duyuyoruz. Yanyana dizilmiş yedi iPad genişliğinde 48’ inche kadar yolu var. Tabii şimdilik. Batı Avrupa ülkeleri ve bizim kullandığımız metrik ölçü biriminin yerine başta İngiltere, ABD, Japonya, Avustralya gibi ülkelerin kullandığı Imperial birimler burada da rakip oluyor ve adı üstünde krallığın gücüyle kazanan taraf oluyor.
Sağdan direksiyonlu araçlarla dünyaya ters giden İngiltere’nin 1854’ten beri kullanmakta olduğu ölçü birimi The British Imperial System’de inch, feet, pound gibi birimler cm, metre gibi alıştığımız birimlere inat ediyor!
Ölçü birimiyle hepimizin kafasını karıştıran ekranlara dönersek… Bilgisayar monitörleri ve TV’ler gibi 2B ekranlarda, görüntü boyutu (veya görüntülenebilir görüntü boyutu), resimlerin ve videoların görüntülendiği alanın fiziksel boyutudur. Bir ekranın boyutu genellikle köşegen uzunluğu ile tanımlanır; bu, genellikle inç cinsinden zıt köşeler arasındaki mesafedir.
Bazen, bir ekranın ekran çözünürlüğünü tanımlayan ve piksel cinsinden ölçülen “mantıksal görüntü boyutundan” ayırt etmek için fiziksel görüntü boyutu olarak da adlandırılır. Ekran boyutunu köşegeniyle ölçme yöntemi, dairesel yüzlü resim tüplerinin yaygın olarak kullanıldığı ilk nesil CRT tüplü televizyon için kullanılan yöntemden miras alındı. Dairesel olduğundan, ampulün dış çapı, büyüklüklerini tanımlamak için kullanıldı. Bugün de bu o yöntem, bizlerle beraber lunaparka çevirdikleri otomobillere biniyor ve geziyor.
Emin Çölaşan tonlamasıyla kapatalım:
Olay bundan ibarettir.