Yaşlandırma denemeleri

İlk yapılan araçları soğukta denedik, oval pistte yol tutuş fren ABS / ESP denemelerini yaptık, sıra geldi yaşlandırma / eskime denemelerine.

Her otomobil şirketi, yıllar boyunca müşterilerinde karşılaştığı yaşlanma problemlerini esas alarak eskitme / yaşlandırma yöntemleri geliştirmiştir. Bu denemelerin amacı aracı hızlıca yaşlandırarak gevşeyen, ses yapan, kırılan, bozulan problemlerin satışa başlanmadan ortaya çıkartılması ve ardından düzeltici eylem planları ile problemin müşteride görülmesini engellemektir.

Her firma kendi müşterisinin kullandığı arabasıyla yıllık ortalama yapacağı kilometreyi bilir. Tabii ki araç tipine ve kullanıcının bulunduğu yere göre değişiklikler gösterebilir. Diyelim ki bizim imal edeceğimiz Jetta yerine geçecek araç müşterisi ortalama olarak senede 30.000 km yol yapıyor.  Peki, bu müşteri 30.000 km’nin ne kadarını otoyolda, ne kadarını kötü yolda, ne kadarını şehir içinde yapıyor? Başka bir soru da aracını ne kadar zaman tek başına, iki kişi, beş kişi artı bagaj yüküyle yapıyor? Tozlu yollarda kullanıyor mu? Kaç defa çukurdan geçiyor? Kaç defa arka kapısı açılıyor. Kaç defa anahtarını yere düşürüyor? Kaç defa silecekleri çalıştırıyor? Kaç defa kornaya basıyor. Bu soruların cevaplarını bilebilmek şirketin bilgi birikimidir (know-how).

Tabii ki yaşlandırma denemelerinde aracın satılacağı ülkelerin yerel şartları da çok önemlidir. Örneğin Hindistan’a satılacak aracın muson yağmurları yağarken oluşan 30 cm derinliğindeki su birikintilerinden geçerler, Türkiye’ye satılan araçların tozlu yollardan geçer, bozuk yollarda kullanılırlar.

Şimdi bu bilgileri kullanarak aracımızı “hızlıca” yaşlandırmalıyız. Her ülkeye ayrı ayrı araçlar göndererek denemeler yapamayız, üstelik araçlarımız henüz piyasaya çıkmamış yani gizli. Nasıl yapalım?

Anahtar cümle “hızlandırarak” (accelerated). Öyle bir güzergâh yapalım ki aracımız 10.000 km yaptığında 30.000 km kadar yaşlansın. Yani 1 yıllık ortalama kullanım da karşılaşacağı sayıda çukura girsin, tozlu yolda gitsin, kapıları açılıp kapansın, kornasına basılsın.

İşte bu denemelerin yapılabilmesi için, oval pistlerin içine araç yaşlandırma test pistleri yapılır. Buralarda toz tünelleri, bozuk yollar, su geçişleri, şehir içi trafik lamba simülasyonları, Arnavut kaldırımı yollar vardır.

Test sürücülerine, şehir içi yollarında 3 tur at, sonrasında toz tüneline gir, ardından Arnavut kaldırımından geç gibi test güzergâhı verilir. Araçlar GPS ile anlık olarak takip edilirler. Otomotiv test merkezinde yapılan denemeler “tekrar edilebilen” denemelerdir ve çıkan sonuçlar hep ayni yerde yapıldığı için anlam ifade eder.

Her otomotiv test pistinde yapılamayan bazı testler özel olarak tasarlanmış bazı pistlerde yapılabilir. Mesela 1975 yılında yapılan İtalya’daki “Nardo ring” Test merkezi. Bu merkez 2012 yılından beri Porsche Engineering tarafından işletilmektedir. Bu pistin en önemli özelliği 4 kilometrelik çapta olan pistinde hemen hemen direksiyon çevirmeden tam gaz 240 km/saat hızda hiç durmadan test yapılabilmesidir.

Nardo Ring test merkezini harita üstünde görmek için aşağıdaki koordinatları kopyalayıp bir tarayıcının adres satırına yapıştırabilirsiniz (40°19’33.12″N 17°49’06.52″E)

Ülkemizde otomobil fabrikası bulunan şehirlerde yaşayanlar sıkça sarı “T” plakalı araçlarla karşılaşırlar. Peki, neden bütün denemeler otomotiv test merkezinde yapılmıyor? Birkaç cevabı var bu sorunun. Öncelikle test merkezlerinin kapasiteleri bütün denemeleri yapabilmek için yeterli değildir. O kadar çok aracı aynı anda aynı yerde deneyemezsiniz. İkincisi, araçların gerçek yollarda denenerek, yapay koşullarda görülemeyen problemlerle karşılaşılabilmesidir. En önemlisi ise aracın ülkenin yerel koşullarında test edilerek o ülkeye has problemlerin görülmesi, ya da o ülkeye has takılan parçaların test edilmesidir.

Bu araçlar hedeflenen kilometrede yol yapıp yaşlandırıldıktan sonra, uzman kişiler ve ekipler tarafından en küçük vidasına kadar sökülür. Parçaları tasarlayan mühendisler çağırılır ve parçalarının eskimiş, yorulmuş halleri kendilerine karşılaşılan problemleriyle birlikte gösterilir, anlatılır. Karşılaşılan problemlerle ilgili önlem almaları istenilir.

Yaptığımız aracımız Jetta’nın yerine geçecek bir otomobildi. Yani aracın ön bölümü motor, vites kutusu torpido ve hatta koltukları Golf üzerinde test edilmişti. Bu yüzden bizim arabamızda o bölümlerde ortaya çıkacak problemlerin çözümleri Golf üzerinde de uygulanır.