Elektrikli otomobiller konusunda bilmemiz gereken 4 temel kelime
Son zamanlarda git gide daha fazla marka elektrikli araç Türkiye’de boy göstermeye başladı. En son Şahsuvaroğlu Otomotiv, Çinli DFSK’nın 329 km menzilli Seres 3 modelini 440 bin TL’ye satışa sundu.
Yakın bir gelecekte içten yanmalı motoru olan bir otomobilden elektrik motorlu bir otomobile geçecekseniz, aklımızda yer etmesi gereken bazı temel kavramlar, kelimeler var. Eğer KiloWatt ve KiloWatt saat (kWh) kelimelerini zaten duyduysanız bir şekilde bu işe aşina olmaya başlamışsınız demektir.
Hadi şimdi elektrik motorlu otomobil dünyasının olmazsa olmazı 4 kelimeyi öğrenmeye başlayalım.
KiloWatt (kW)
İçten yanmalı motorlu bir araçta beygirgücü olarak ifade ettiğimiz güç birimi, elektrikli ekipmanlarda KiloWatt olarak kullanılmaktadır. Yani bu ölçü birimini elektrikli aracın motoru, bataryası ve hatta şarj istasyonlarının gücünü ölçmek için kullanabiliriz. 1 KiloWatt beygirgücüne (bg) çevirmek için 1,36 ile çarpıyoruz (1 KiloWatt = 1,36 bg)
Ülkemizde de satılan Renault Zoe’yi alalım. 80 kiloWatt’lık bir motoru var. Bunu alışık olduğumuz beygirgücüne çevirecek olursak; 80 KiloWatt x 1,36 = 108 bg
Bir daha tekrar edecek olursak KiloWatt birimi, motorumuzun ya da bataryamızın gücünü anlatıyor.
KiloWatt saat (kWh)
KiloWatt saat (kWh) birimi ile kullanılan ya da stoklanan enerji miktarını anlatıyor. Hemen termik motorlu araca geri dönerek bir karşılaştırma yapalım. kWh bizim depomuza koyduğumuz benzinin miktarına karşılık gelmekte. 1 kWh’i benzin cinsinden tarif etmek gerekirse aracımızı 0,1 litre benzin koymuş gibi düşünebiliriz. Doğal olarak yakıt depomuz ne kadar büyükse menzilimiz de o kadar uzun olur (mu)
Ülkemizde de satılan, daha çok şehir içi kullanım için üretilmiş elektrik motorlu MINI Cooper SE’nin bataryası net 29 kWh büyüklüğünde. Diğer taraftan uzun mesafeli yolculuklar için üretilmiş Tesla S P100D bataryası ise 100 kWh kapasitesinde. Gayet doğal olarak MINI Cooper SE ile Tesla S’in aynı menzile sahip olması düşünülemez.
Artık çoğumuzun da bildiği gibi elektrikli aracın en pahalı parçası bataryası ve batarya kapasitesi arttıkça fiyatı da aynı oranda artıyor. Fiyat konusuna hiç girmiyorum.
Nominal ve kullanılabilir (brüt / Net) kapasite.
İçten yanmalı araçlarda her ne kadar 50 litre olarak bildirilse de depomuzdaki yakıtın tamamını son damlasına kadar kullanamıyoruz. Deponun içinde bir yerlerde mutlaka 5-6 litre yakıt kalır. Bunun sebebi deponun en alt kısımlarında oluşan girinti ve çıkıntılardır. Ayrıca bu kullanılamayan yakıt kullanıcıyı korur da. Bazı partiküller ve kirli yakıt oraya çöküp kalır. Elektrikli araçların bataryalarında da buna benzer kullandırılmayan kısımlar vardır.
Yine motorlu MINI Cooper SE’den örnek verelim. Batarya kapasitesi 32,6 kWh olmasına rağmen, net kullanılabilir kapasitesi 28,9kWh.
Üreticiler bataryanın sağlığı için ve ömrü kapasitenin hepsini kullandırmak istemezler. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, bataryaları sonuna kadar doldurup sonuna kadar boşaltmak kullanım ömürlerini çok kısaltmaktadır.
Hatırlanacağı gibi Amerika’daki bir kasırga sırasında Tesla bir merkezden bir komut göndererek o bölgedeki tüm araçlarındaki emniyet rezervini kaldırmış ve bu şekilde araçların menzillerini uzamıştı.
Tabii ki bir arabanın menzilli ölçmek için sadece yakıt stoklanan yakıt miktarı önemli değil. Aynı termik arabalarda olduğu gibi yakıt deponuz büyük olabilir ama motorunuzun tüketimi fazlaysa siz o depoyu çok erken de bitirebilirsiniz.
Bu sebeple arabayı karşılaştırırken batarya kapasitesi kadar arabanın tüketim miktarı da çok önemlidir
Tüketim (15Kwh/100km)
Genel olarak Avrupa’da ve ülkemizde araçlarda yakıt tüketimi 100 kilometrede ne kadar yaktığına bakılır ve lt/100km olarak gösterilir.
Avrupa kıtasının aksine, Uzak Doğu ülkelerinde başka bir birim kullanılır. Onlar 1 litre yakıt ile ne kadar yol yapabileceklerini hesaplamayı tercih ediyorlar. Bir örnek verecek olursak, yeni Hyundai i20 1,4 motorlu versiyonu için kataloğunda 1 litre benzin ile 20.83 Km yapacağı bildirilmiş. Aynı araç için Türkiye web sitesinde yakıt tüketimi 100 kilometrede 4,8 litre olarak gösterilmiş.
Avrupa’ya dönelim ve elektrikli araçlar için sorumuzu soralım. Termik araçlarda “100 kilometrede litre” diye tarif ettiğimiz yakıt birimini, elektrikli arabalarda nasıl tarif etmeliyiz? Cevabı basit. “Litre” “KiloWatt saate” karşılık geliyor. O halde aynı yöntemle 100 kilometrelik mesafede kaç kWh harcarız hesabı yapmalıyız.
Çok genel bir ortalama verecek olursak elektrikli araçlar genel olarak şehir içinde 15Kwh/100km şehir dışında ise 20 kWh/100Km elektrik tüketirler. Evet elektrikli araçlar şehir içinde daha az tüketirler.
Tabii bu yukarıda verilen 15 ve 20 kilometre 20 kilowatsaat normal sıradan bir şehir içi otomobil içindir eğer ve siz bunu Tesla gibi bir performans otomobili olarak düşünürseniz bu değerler tabii ki yükselecektir.
Eğer bunu benzin cinsinden ifade etmemiz gerekirse 100 kilometrede 2 litre gibi düşünebiliriz.
Neticede büyük bir bataryanızın olması iyi, ama arabanızın az yakması çok daha iyi.
Elektrikli arabalarda kullanılan 4 tane önemli kelimeyi aydınlatmaya çalıştık. Bunları özellikle, elektrikli ile benzinli araçları karşılaştırma yaparken işimize yarayacak olanlardan seçmeye çalıştım. Gayet tabii ki bunların dışında da elektrikli arabalarda kullanılan birçok terim ve birim var.
Bugün ekşi sözlükte “elektrikli araba yalanı” isimli bir başlık açılmış. 201 tane entry girilmiş. Zamanız varsa başlığı aratıp yazılanları okumanızı tavsiye ediyorum. Elektrikli araçlarda teknoloji olarak gidilecek daha çok yol var ancak, kullanıcıların ve olası müşterilerin de kafası çok karışık.