İkinci el sarmalında neler oluyor?

Olmayan 0 km araçların fiyatlarını durdukları yerde artıran distribütörler, ellerindeki araçlara zam yapan ikinci el satıcılar ve aldıkları ucuz kredi ile araba almak isteyen ama alamayan müşteriler. Bu girdap nereye varacak?

Çok neşeli bir ülkede yaşıyoruz. Gündem devamlı değişiyor. Ancak uzunca bir süredir değişmeyen gündem konumuz otomobil fiyatları. Hemen herkes, özellikle ikinci el otomobil fiyatlarının çok arttığından bahsediyor. Haksız değiller. Gerçekten de otomobil fiyatları çok ama çok fazla arttı.

Neden bu hale geldik?

Bu sorunun cevabını önceki yazılarımızda vermeye çalışmıştık. 2019 sonundaki 0 km araçlardaki fiyat artışları ardından yıl sonunda biten ÖTV indirimi uygulaması sebebiyle otomobile talep çok artmıştı. Böyle bir talebe hazır olmayan bayiler fabrikalarından araç talep etmişler ancak taleplerine hemen cevap alamamışlardı.

Tam da o sırada yeni model yılı geçişi gelmişti. Biliyorsunuz, uzun bir süredir, aracın teknik belgesinde yazan model yılında üretilmesi gerekmekte. Yani 2019 yılında üretilen bir araç fabrikanın parkında bekleyip 2020 yılında fabrikadan çıksa bile üretildiği yıl 2019 olduğu için aracın modeli 2019 oluyor.

İkinci elde araç satın alınırken duyduğumuz “abi 2019 model ama trafiğe 2020 de çıktı” söyleminin çıkış noktası da burasıdır.

Yeni yılın ilk haftalarında, firmaların ellerinde satacak hiç araç kalmamıştı. Hepsi, 2020 model araçların üretilip ellerine ulaşmasını beklerken, birdenbire CORONA salgını ortaya çıktı ve hem yurt içinde hem de yurt dışında tüm üretimler durdu.

Fabrikaların çarkları yavaş yavaş dönmeye başladı başlamasına rağmen maalesef an itibarı ile piyasada hala 0 km araç bulmakta zorluklar yaşanıyor.

Hal böyle olunca 0 km araç bulamayan ve çok ucuza kredi alabilen müşteriler taleplerini ikinci el otomobillere yönlendirdiler.

Yine daha önceki yazılarımızda bahsetmiştik, “işini bilen” galericiler 0 km araçları liste fiyatının üstünde rakamlara satmaya başlayınca, yetkili satıcılar galericilere araç satmamaya başladılar. Ancak yine işini bilen galericiler “hülle” usulü ile, yani bir başka kişi üstüne 0 km araç satın alıp dükkanlarında 0 Km olarak satmaya hala devam ediyorlar.

Sarı (sahibinden.com) ve Kırmızı (arabam.com) renkli araç satış sitelerini incelerseniz, şu anda bile birçok 0 km aracın galericiler tarafından satışa sunulduğunu görebilirisiniz.

Piyasa ne zaman normalleşir?

Otomobil fabrikalarının birçoğu 3 vardiya halinde (yani hiç durmadan) çalışan endüstriyel işletmeler. Bu işletmelerde birçok makinanın bakımı, modernizasyonu ve yeni model yatırımları için işletmenin durması ve bantların boşalması gerekmekte. Üretim tesisleri, salgın sebebiyle beklenmedik bir anda durmak zorunda kaldılar. Her ne kadar salgın hastalık duruşu sırasında gerekli bakım ve onarım çalışmalar yapılmaya çalışılsa bile, Ağustos ayına sipariş edilen yeni makina ve tesisler o zamanda ellerine ulaşmamıştı. Bu sebeple, özellikle yeni araç yatırımı yapacak olanların Ağustos ayında mecburen bir kez daha durmak zorunda kalacaklarını düşünüyorum.

Sonuç olarak Ağustos ayında otomobil arzında yine bazı sıkıntılar olabileceği için otomobil sevkiyatları, ancak Eylül ayından itibaren düzenli bir hale gelecektir.

O tarihe kadar piyasanın aşağı yukarı aynı seyirde gideceği beklenmekte.

Fiyatlar ne olur?

Gün itibariyle hükümet, bankaları, halka kredi vermesi için olabildiğince teşvik! ediyor. Nerdeyse nefes alan herkes kredi aldı, alıyor. Bu yüzden de piyasada çok fazla nakit para var. Ancak 0 km araç yok.

Dağıtıcılar, ellerinde araç olmamasına rağmen 0 km araçların liste fiyatlarını neredeyse her ay düzenli olarak arttırmaya devam ediyor.

İkinci el araç satıcıları da bu fiyat artışları karşısında ellerindeki araçları satarlarsa ellerine geçen parayla aynı arabayı satın alıp yerine bile koyamıyorlar. Satmadıkları araçlara durdukları yerde zam yapıyorlar.

Olmayan 0 km araçlara zam yapan firmalar, ellerindeki araçlara zam yapan ikinci el satıcılar ve aldıkları ucuz kredi ile araba almak isteyen müşteriler.

Piyasa bir sarmalın içine girmiş durumda maalesef.

Bu işin durabilmesi için en önemli konu, yeterli sayıda 0 km aracın piyasaya arz edilmesi. Yeni arabasını alan kişiler ellerindeki eski araçlarını takas yapmak için kullanacaklar yani piyasaya yeni ikinci el araçlar girecek ve fiyatlar yavaş yavaş yerine oturmaya başlayacak.

Şahsi fikrim ikinci el araçların fiyatları o tarihe düşmeyecek. Düşük bir ihtimalle sabit kalacak, ancak çok büyük ihtimalle artmaya devam edecek.

ÖTV indirimi olur mu?

Geçtiğimiz yıllarda karşılaştığımız döviz şokları sebebiyle, yeni araç satışları yavaşlamış ve satıcılarının stokları şişmeye başlamıştı. İste tam bu sırada devlet araç satışlarına bir hareket getirebilmek için, Özel Tüketim Vergisi’ni geçici bir süre almamaya karar vermişti. O tarihte çok da iyi olmuştu, piyasaya bir süreliğine de olsa bir canlılık getirmişti.

Bugün durum aynı değil. Satıcıların ellerinde satacak araçları yok. Olası bir ÖTV indiriminin satışlara hiçbir faydası olamayacak. Bu sebeple ekonomi yönetiminin bir ÖTV indirimi yapacağını (en azından bugün için) düşünmüyorum.